بررسی صنعت تولید آجر سفال در کشور

نگاهی آماری و اجمالی به صنایع تولید آجرسفال و فن آجرسازی از ابتدا تاکنون در کشور

از روزگار پیش از تاریخ و اختراع خط، آدمی از آمیختن خاک رس و آب برای مصالح ساختمانی خشت می ساخت و در بسیاری از سرزمین ها خشت سازی رواج و رونق داشته و دارد و قرن ها از خشت خام استفاده می شد. این که به تصادف یا از روی دانش به پختن خشت و ساختن آجر پرداحتند به درستی معلوم نیست. کوره های نخستین آجرپزی خیلی ابتدائی بود بدین معنی که خشت های خام را در جائی چیده و مقدای شاخه درخت را روی آنها روشن کرده و پس از این که خشت ها داغ شد روی آن رابا گل و خاک می پوشانیدند و بعد از چند روز که گرما از میان می رفت خاک ها را از روی خشت ها دورو خشت های پخته را برای مصالح ساختمانی به کار می بردند. در مصر باستان خشت های خام در آفتاب خشک شده را از گل رودخانه نیل که مخلوطی از نیهای خرد شده بود ساخته می شد. چون یهودیان پس از خیانت به مصریان (با ورود قوم هیکسوس به مدت هشتاد سال با قوم مهاجم همکاری و ضد مصریان قیام و اقدام نمودند) به عنوان برده به کار گل و خشت سازی گماشته شدند. مردمان فقیرتر برای ساختن خانه های خود خشت خام خشک شده در آفتاب را مانند کشورهای دیگر گرمسیری به کار می بردند.



آجر سازی در کشور بابل باستان به حد بالائی از مرغوبیت و استاندارد رسید. این کشور مدت درازی برجا نماند. اینک بخشی از خاک عراق است که میان سوریه و ایران قرار دارد. چون بابل شهر بابل را پایتخت خود قرار داد. در قرن هفتم و ششم به اوج شکوفائی و عظمت رسید. آجرهای خیلی خوبی برای ساختن معبدهای زیبا و ساختمان های دیگر می ساخت. بنوخاد نژاد دوم (۵۶۲ـ۶۰۵ قرن میلادی) شاه بزرگ بابل، دروازه ای برای کاخ خود با آجر پخته شده فراهم کرد و در ساختن دیوارها که بر آنها نقش و نگار جانوران که در روی آجرهای مخصوص نگار شده زینت می دادند.
بابلی ها هم چنین پیام ها و مطالب گوناگونی روی خشت خام می نوشتند و آن را با آتش می پختند و آنگاه آنها را در کتابخانه ها قرار می دادند و به این ترتیب میراث های با ارزشی از دانش و تکنیک و عقاید و اوضاع اجتماعی حتی نجوم و تاریخ خود مطالب بسیار به یادگار گذاشتند که امروزه ترجمه و مورد دسترس واقع شده است. بابل قرن ها پیش ویران گشت، اما بسیاری از ترقیات پر اهمیت آنها به جا مانده است.آجر در ایران
کوره ای آجرپزی در نزدیکی بمبئی در هند کشف گردیده که مربوط به ۲۰۰۰ قرن میلادی می باشد. رومیان آجر یا سفال را به بریتانیا شناسانیدند. بعدها آجرها و سفال های ویلاها و مزارع روم باستانی را گرد آوردند و در ساختن ساختمان هائی چون کاخ ها و برج کلیسای جامع آلبانس ALBANS و در کلیسای ترینتی و کلچستر به کار بردند.آجرهائی که از خاک رس ساخته شد دیگر نیازی نبود که بستر رودخانه را گود و از خاک رس آن استفاده نمایند. خاک رس بر اثر درهم شکستن و خرد شدن صخره ها پدید آمد و در ته بسار رودخانه ها و کوه های یخ شناور به جا ماند. دریاچه نیز مقادیر فراوان گل رس در ته خود گرد آورد اما این گل رس به واسطه داشتن مواد شیمیائی مختلف برای ساختن آجر مناسب نیست.
طی قرن های بسیار شیوه آجرسازی ترقی و تکامل یافت تا جائی که کار خشت مالی و خشک کردن و در کوره گذاشتن و پختن و از کوره خارج کردن آجرهای پخته و بارگیری آن در کامیون تقریباً خودکار شده است.
یک شیوه آجرپزی در کوره های جدید آن است که بر اثر سوزانیدن سوخت حرارت در کوره به خشت های چیده شده می تابد و آنها را تبدیل به آجر پخته می نماید. روش دیگر آن است که خشت های خام را به آهستگی از تونل های مخصوصی که دارای درجات گرمای بالا اما متفاوتی است می گذرانند در کوره های دیگر رسم بر این است که پس از پخته شدن آجر می گذارند تا آجر سرد شود و آن گاه آنها را از کوره خارج می کنند و این روش مقادیر زیادی انرژی و گرما بر اثر سرد شدن کوره از دست می رود در صورتی که پس از پخته شدن آجر آن را به قسمت دیگری انتقال دهند و بگذارند تا آجر سرد شود گرما و انرژی کمتری از میان می رود. آجر از لحاظ مصارف گوناگون به اشکال و قطرها و اندازه و رنگ های مختلف تقسیم گردیده و هر کدام از آنها مصارف خاصی دارد. مثلاً آجر فشاری برای سفت کاری ساختمان و آجر سفید یا سرخ برای روی کار و آجر نسوز برای ساختن کوره و غیره کاربرد دارد. از برخی آجرها به واسطه استحکام و وزن زیاد در پل سازی و غیره استفاده می کنند.
در روزگاران گذشته آجرسازان روی آجرهای ساخت خود علامت یا شماره یا تاریخ و غیره می گذاشتند و این آجرها خود را در پاره ای موزه ها می توان یافت. بر روی آجرهائی که شاه اور در حدود ۲۳۰۰ قرن میلادی میزیسته چگونگی استحکام شهر خود را بیان کرده و یک شاه ارچ ERECH چگونگی ساختمان کاخ خود را در حدود ۲۴۰۰ قرن میلادی ساخته شده بیان نموده، یک آجر در شهرک ککه وا CAKKEVA رومی (اکنون سیلچستر SILCHSTEER می باشد) پیدا شده و برخی از آجرهای رومی علامت TPFA و TPF و TPFB و غیره دارد.
مطالب بسیار از گذشته و تاریخ و پیشرفت های فنی و آداب و رسوم قوانین ملل باستانی که بر روی آجر نقش گردیده و به جا مانده به دست ما رسیده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.