ه طور كلی مواد اولیه اصلی مورد مصرف در كارخانجات آجرسازی به صورت عمده مواد رسی ميباشد كه با توجه به اتمام ذخاير رسی، در حال حاضر رويكرد ويژه ای به سمت استفاده از شيلها و به نسبت كمتر مارن (مارل) ها به عنوان مواد اوليه آجر شده است. بنابراین مواد اولیه مورد مصرف اصلی به دو گروه تقسیم بندی می شوند:

 ۱- خاك رس

خاك رس، سيليكات آلومينيوم آبدار است. ازنظر كانی شناسی، رس به گروهی از كانيهای سيليكاتی لايه‌ای شامل ميكاهای رسی (ايليت)، گروه كائولنها، كلريتهای بسيار ريزدانه و رس‌های متورم شونده (مونت موريلونيت) گفته می شود. اندازه ذرات خاك رس كمتر از ۲ ميكرون است.

رس در صنعت آجرسازی عبارت است از خاكی كه دارای دانه های بسيار ريز بوده و هنگامي كه با آب كافی مخلوط شود، قابليت پلاستیسیته و شكل پذيری داشته باشد و از نظر آزمايش های تجزيه شيميايی عمدتاً از سيليس، آلومينا (آلومین) و آب تشكيل شده باشد.

۲- شيل

شیل نوعی سنگ رسوبی است که از رسوب گذاری خاک های دانه ريز تشکيل شده است. شیل ها حالت لايه لايه داشته و کانی های تشکیل دهنده انها عمدتاً كوارتز،كربناتهای قليايی خاكی و کانی های رسی می باشند و رس مهم ترين جزء سازنده آنها استرنگ شيل ها معمولاً خاکستری است ولی بسته به ترکيبات سازنده به رنگ های قرمز، قهوه ای زرد و سبز نيز ديده می شوند.

تقسيم بندی شيل ها

شيل ها را با توجه به کانی های موجود در آنها یا تجزیه شمیایی و یا از روی طبقات ماسه سنگی طبقه بندی می كنند. طبقه بندی شیل ها بر اساس کانی های موجود در آنها به صورت زیر است:

۱- شیل های سیلیسی

۲- شیل های فلدسپاتی

۳- شیل های کلریتی

۴- شیل های میکایی

شیل های سیلیسی:

قسمت عمده این سنگها از دانه‌های ریز کوارتز که دارای ابعاد سیلت می‌باشد، تشکیل شده است. دانه‌های فلدسپاتی معمولا نادر است ولی سیمان این شیل‌ها ممکن است آهکی ، گلوکونیتی ، آهن‌دار و یا کربن‌دار باشد. رنگ این شیل‌ها معمولا سبز تا خاکستری است و گاهی هم به رنگهای قهوه‌ای، قرمز و سیاه دیده می‌شود. این شیل‌ها معمولا مثل ارتوکوارتزیتهای سیلیسی معرف پیشروی دریاست.

شيلهای فلدسپاتی:

شیل‌های فلدسپاتی همیشه دارای بیش از ۱۰% فلدسپات است و ماتریکس آنها ازکائولنیتیا کانیهای رسی تشکیل شده است. این شیل‌ها از نظر اندازه در حد سنگها سیلتی ماسه‌ای تا سیلتهای رسی می‌باشند و گاهی هم دانه‌ها درشت تر هستند. این شیل‌ها از نظر اندازه معمولا همراه باآرکوزوها دیده می‌شود. رنگ این سنگها معمولا خاکستری ، سبز ، قرمز و شکلاتی است.

شيلهای كلريتي:

این سنگها نظیرفیلارنایت‌ها بوده اکثرا همراه آنها دیده می‌شوند. در این شیل‌ها همیشه فلدسپات وجود دارد و مقدار آن ممکن است بیش از کوارتز باشد وکلریتدر ماتریکس سنگ دیده شود. این سنگها معرف فرسایش شدید در مناطق کوهزایی هستند.

شيلهای میکایی:

این سنگها نظیر ساب فیلارنایت‌ها هستند و اکثرا هم همراه آنها دیده می‌شود. مقدار زیادی ورقه‌های میکا در این سنگها دیده می‌شود که غالبا باسریسیت همراه است. رنگ این سنگ‌ها معمولا خاکستری یا خاکستری قهوه‌ای است ولی گاهی نیز به رنگهای قرمز و سبز نیز دیده می‌شوند.

شيلهای نفتی:

شيل هاي نفتی گروه متنوعی از سنگ ها هستند كه داراي مواد آلی (نفت) بوده و بيشتر در حلالهای آلی غير قابل حل می باشند، ولی می توان به وسيله حرارت دادن (تقطير)، مواد آلی را استخراج نمود. مواد آلی عمدتا كروژناست، ولی ممكن است حاوی بيتومن نيز باشند. مقدار نفتی كه مي توان از اين شيل ها استخراج نمود از حدود ۴% تا بيش از ۵۰ % وزن سنگ متغير بوده و اين بدين معنی است كه بين ۱۰ تا ۱۵۰ گالن نفت در هر تن سنگ( ۵۰ تا ۷۰ ليتر در هر هزار كيلوگرم سنگ) است. شيل های نفتی دارای مقادير قابل توجهی مواد غير آلی هستند كه عمدتاً از كوارتز در اندازه سيلت و مینرال های رسی تشكيل شده اند.

رس مورد استفاده در صنایع آجرسازی دارای ناخالصی های قابل ملاحظه ای از قبیل اکسید آهن، سولفورهای آهن و تركيبات قليائی خاكی و قلياها می باشند.خاك های رسی دارای درصدهای مختلفی از گونه های رسی متفاوت بوده و نيز دارای مقادير نسبی متفاوتی از مواد غير رسی می باشند. تولید کنندگان آجرهای رسی اکثرا از خاک کشاورزی استفاده می کنند. اگرچه مشخصات آجرهای تولید شده با خاک کشاورزی در بعضی از موارد با استاندارد آجر هم خوانی دارد ولی بهتر است تا سمت و سوی تولید آجر در جهتی قرار گیرد که مواد دیگری همانند شیل ها وسنگ های معدنی دیگر جایگزین خاک ارزشمند کشاورزی شود تا ضمن نوآوری و کمک به بقای خاک کشاورزی، آجرهایی تولید شود که از نظر، شاخصه های فنی نظیر جذب اب و مقاومت فشاری به مراتب بهتر از آجرهای رسی باشند

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.